Theo thống kê từ Bộ Công an, năm 2018 có 1.547 vụ xâm hại trẻ em được phát hiện với 1.669 đối tượng, xâm hại 1.579 em, giảm 2,8% so với năm 2017. Trong đó, số vụ án xâm hại tình dục trẻ em là 1.269 vụ (chiếm 82% so với tổng số vụ xâm hại trẻ em) với 1.233 đối tượng, xâm hại 1.141 em..Thực tế chỉ ra rằng khoảng 97% số vụ được phát hiện những kẻ xâm hại tình dục có quen biết với nạn nhân.

Qua nghiên cứu cho thấy, mọi trẻ trong cộng đồng đều có nguy cơ bị xâm hại tình dục kể cả những trẻ sống trong gia đình nghèo hay gia đình khá giả. Không những trẻ em gái mà trẻ em là nam giới cũng có thể trở thành nạn nhân bị xâm hại tình dục.Xâm hại tình dục trẻ em không chỉ gây ra cho các em vêt sẹo trên thân thể, mà trẻ còn phải chịu những vết thương lớn về mặt tinh thần.Đáng nói, sau khi bị xâm hại nạn nhân thường không hoặc không dám kể về những gì đã diễn ra với chúng. Hầu hết những người xâm hại tình dục là nam giới và hầu hết các trẻ bị xâm hại bởi người quen biết, như họ hàng, bạn của gia đình, hoặc hàng xóm… Đôi khi việc xâm hại này diễn ra trong một thời gian dài, thậm chí kéo dài nhiều năm. Thủ đoạn phổ biến của các đối tượng là lợi dụng sự tin tưởng hay sức ảnh hưởng của mình hoặc dùng “lòng tốt” (cho quà, bao ăn uống…) nhằm dụ dỗ, đe dạo để thực hiện hành vi xâm hại tình dục đối với trẻ.

Nguyên nhân làm gia tăng thực trạng trẻ em bị xâm hại tình dục

Nguyên nhân của hiện trạng xâm hại tình dục trẻ em có thể xuất phát từ chính gia đình hoặc cộng đồng xã hội trong việc quản lý, chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục các em:

Thứ nhất, đối với gia đình, trong đó nói đến vai trò của cha mẹ, người chăm sóc trẻ em thiếu nhận thức về nguy cơ, thiếu kỹ năng phòng ngừa, kỹ năng giải quyết về pháp lý, kỹ năng chăm sóc và phục hồi cho trẻ bị xâm hại tình dục về thể chất và tâm lý.

Thứ hai, đối với bản thân trẻ, sự hạn chế trong nhận thức của trẻ về các hình thức xâm hại tình dục, sự tò mò khám phá về giới tính, sự thiếu kỹ năng phòng ngừa và tố giác người xâm hại…

Thứ ba, đối với xã hội, công tác truyền thông về xâm hại tình dục trẻ em, đặc biệt là vấn đề giáo dục giới tính cũng như giáo dục các em biết cách tự bảo vệ mình còn bị coi nhẹ, chưa chú trọng ngay khi các em đang học mẫu giáo hay tiểu học. Các trường mẫu giáo, tiểu học cũng như các bậc phụ huynh chưa chú trọng giáo dục con biết cách tự bảo vệ mình.

Nhà trường và gia đình cần dạy trẻ những kỹ năng phòng ngừa xâm hại tình dục như:

Dạy về quyền cơ thể khi trẻ biết nói

Ảnh hưởng khi bị lạm dụng tình dục là một vết sẹo về tinh thần không bao giờ xóa được với trẻ.Vì vậy người lớn cần nói với trẻ sớm về cách tự bảo vệ mình – tốt nhất là ngay từ khi trẻ biết nói.Trẻ phải hiểu rõ là không ai được phép chạm vào những chỗ kín trên người mình.Cha mẹ dạy trẻ tin vào trực giác của mình và cách xử lý những tình huống thực tế có thể làm con không thoải mái…Ngoài gia đình, nhà trường, giáo viên cũng cần được tập huấn để nhận ra dấu hiệu cho thấy trẻ đang bị lạm dụng.Khi phát hiện dấu hiệu lạ, trách nhiệm của họ là phải báo ngay với phụ huynh, người giám hộ của trẻ.

Nâng cao nhận thức cho phụ huynh

Cha mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục con cái không trở thành nạn nhân của xâm hại tình dục. Nhưng phần đông phụ huynh lại không có kiến thức, họ quan tâm tới việc cho con cái học văn hóa nhưng lại không mấy quan tâm đến kỹ năng sống.Việc cha mẹ có thể làm là dạy cho con mình nói “không” với tất cả những gì chúng không thích và luôn kể cho người thân khi có người khác ép mình làm điều mình không thích.

Nhận ra dấu hiệu khác thường trước khi quá muộn

Cha mẹ hay người chăm sóc trẻ cần quan tâm, nhận ra những dấu hiệu khác thường của trẻ để bảo vệ trẻ trước khi quá muộn. Bạn có thể sẽ thấy những thay đổi trong hành động hay tâm lý của trẻ và đó có thể là dấu hiệu cho thấy trẻ đang bị lạm dụng. Cần lưu ý khi trẻ tránh mọi sự đụng chạm, kể cả với những người họ hàng đáng tin cậy; trẻ có hành động hay biểu hiện sự căng thẳng như cắn/mút ngón tay ở trẻ nhỏ, thay đổi thói quen vệ sinh như không tắm hoặc tắm quá cẩn thận; trẻ có các hành vi tình dục không phù hợp với độ tuổi, mất ngủ hoặc gặp ác mộng; bị bầm hoặc sưng gần bộ phận sinh dục, có máu trên drap giường hoặc quần lót….Những tín hiệu bằng lời cần lưu ý là trẻ sử dụng những từ quá “người lớn” so với tuổi; trẻ im lặng không có lý do hoặc ít nói hẳn so với bình thường.

Dạy con đủ thông tin để biết đúng, sai

Cha mẹ nên dạy trẻ rằng việc một người lớn nào đó và cả người thân thích đụng chạm hay mơn trớn con là điều không đúng và con nên nói với cha mẹ hoặc một người lớn nào đó có trách nhiệm với con. Cung cấp thông tin là điều quan trọng nhất giúp con cái của bạn biết rõ hành vi nào đúng, hành vi nào sai mà nói “không” với cái sai nhằm tự bảo vệ mình.

Không đổ lỗi, phán xét con

Cha mẹ nên thiết lập được một mối quan hệ tốt với con cái mình, để con có thể nói chuyện với cha mẹ về những vấn đề mà chúng gặp phải.Bởi vì rất nhiều vụ xâm hại xảy ra mà thủ phạm là người quen, nên rất khó để có thể bảo vệ con bạn mọi lúc. Cha mẹ nên chú ý những thay đổi trong hành vi của trẻ và nhẹ nhàng hỏi han con để chặn đứng hành vi xâm hại nếu nó đã xảy ra. Hành động xâm hại con trẻ đã tồi tệ, xâm hại tiếp diễn trong một thời gian dài có thể hủy hoại hoàn toàn một đứa trẻ. Cha mẹ phải hiểu rằng con trẻ là đối tượng yếu thế nhất trong chuyện này. Hiếm có trường hợp nào mà thủ phạm lại nhỏ hơn nạn nhân nên trẻ con hầu như bất lực khi bị lợi dụng và thao túng. Vậy nên, cha mẹ không nên đổ lỗi cho con, hay phán xét con một khi việc xâm hại được phát hiện.

Sự quan tâm phòng chống xâm hại tình dục trẻ em không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan chức năng mà thuộc về mọi gia đình, nhà trường và toàn xã hội nói chung trong đó gia đình và nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục giới tính một cách có hiệu quả, giúp con trẻ nhận thức đúng đắn và có cái nhìn toàn diện để ngăn chăn tình trạng xâm hại tình dục trẻ em xảy ra.

Trương Hà (Tổng hợp)

Chương trình Phòng chống xâm hại cho học sinh hoàn toàn miễn phí tại đây